Kuifje is misschien wel een van de meest iconische stripfiguren ter wereld, maar zijn verhalen zijn niet altijd zo doordacht en gedetailleerd geweest als we ze nu kennen. In de beginjaren volgde Hergé, de geestelijke vader van Kuifje, vaak de culturele en politieke overtuigingen van zijn tijd. Gaandeweg ontdekte hij echter het belang van nauwkeurige documentatie en respect voor andere culturen. In deze post kijken we naar drie momenten waarop Hergé’s aanpak evolueerde, van avonturen vol stereotypen tot verhalen die bijna journalistiek aandoen in hun aandacht voor detail.
Hergé’s Beginjaren: De Sovjetunie en Congo
Hergé’s eerste avonturen met Kuifje, zoals Kuifje in de Sovjetunie, werden sterk beïnvloed door de tijdgeest en de redactionele lijn van Le Petit Vingtième, waar hij destijds werkte. Door de uitgesproken anti-communistische agenda van de krant werd Hergé aangespoord om Kuifje’s avontuur in de Sovjetunie te situeren. Zonder de mogelijkheid om het land zelf te bezoeken of gedegen onderzoek te doen, moest hij zich baseren op slechts één bron: het boek Moscow sans Voiles. Dit leidde tot een satirische en soms karikaturale weergave van de Sovjetunie, waarbij de boodschap de overhand had boven de authenticiteit.
Na dit eerste avontuur volgde Kuifje in Congo, waarin Hergé Kuifje’s reizen voortzette naar de Belgische kolonie in Afrika. Ook hier weerspiegelde het verhaal de koloniale stereotypen van die tijd. Een treffend voorbeeld hiervan is een scène waarin Kuifje de lokale kinderen onderwijst over België, wat in latere edities is aangepast naar een rekenles. Deze subtiele verandering markeert een begin van Hergé’s bewustwording rondom culturele representatie en een voorbode van zijn groei als kunstenaar.
Een Keerpunt: Documentatie en Respect voor Culturen
De grote ommekeer in Hergé’s benadering kwam toen hij zich voorbereidde op De Blauwe Lotus. Nadat De Sigaren van de Farao had aangekondigd dat Kuifje naar het Verre Oosten zou reizen, ontving Hergé een brief van pater Gosset, een priester die Chinese studenten aan de Universiteit van Leuven begeleidde. Hij stelde Hergé voor aan de Chinese student Tchang Tchong-Jen, die hem diepgaand over de Chinese cultuur vertelde. Deze ontmoeting opende Hergé’s ogen voor de waarde van authentieke weergave. Voor het eerst deed hij uitgebreid onderzoek, wat leidde tot een genuanceerd en respectvol portret van China in De Blauwe Lotus. Dit markeerde het begin van Hergé’s toewijding aan documentatie in zijn werk.
“Waarde Pater,
Hartelijk dank voor uw belangstelling voor mijn plannen en voor de boeken die u me hebt gestuurd, en ook voor uw stimulerende woorden. Dankzij u en de medewerking van de heer Tchang, zal ik heel wat fouten en onhandigheden kunnen vermijden die de in België verblijvende Chinezen zouden kunnen kwetsen of ergeren. Op heel wat punten moet ik de ideeën wijzigen die men er algemeen op na houdt, met name de jeugd, over China en de Chinezen. Ik verbaas me er bij het voorbereiden van mijn verhaal steeds weer over dat ik zo op een verkeerd spoor heb gezeten, maar gelukkig kan ik dat nu allemaal herzien. En ik voel steeds meer sympathie en bewondering voor dit volk, dat ik maar al te graag wil leren begrijpen.”
De brief die Hergé schreef aan Pater Gosset
Documentatie als Kunstvorm: De Maanavonturen
Het grondig onderzoek als een vast onderdeel van Hergé’s werkproces bereikte een hoogtepunt in de maanavonturen, Raket naar de Maan en Mannen op de Maan. Voor deze verhalen werkte Hergé samen met experts zoals Alexandre Ananoff, een ruimtevaartdeskundige, die hem hielp de technische details geloofwaardig weer te geven. Hergé vroeg om informatie over zaken als de raketstructuur, navigatie-instrumenten en de inrichting van cabines. Om het nog realistischer te maken, liet hij zelfs een demonteerbaar model van de raket bouwen, zodat hij alle scènes precies kon bestuderen.
Zijn inspanningen werden later zelfs bevestigd door de ruimtevaart: sommige oplossingen in het verhaal, zoals het raketontwerp, bleken verrassend vergelijkbaar met NASA’s keuzes. Hiermee verleende Hergé een tijdloze geloofwaardigheid aan Kuifje’s ruimtereis en verhief hij documentatie tot een ware kunstvorm.
